Translations from Old English

By | 1 February 2019
(From the Vercelli Book; Vercelli, Biblioteca Capitolare CXVII)

Hwæt! Ic swefna cyst    secgan wylle,
 
hwæt me gemætte    to midre nihte, 

syðþan reordberend    reste wunedon! 

þuhte me þæt ic gesawe    syllicre treow 
on lyft lædan,    leohte bewunden, 

beama beorhtost.    Eall þæt beacen wæs 

begoten mid golde.    Gimmas stodon 

fægere æt foldan sceatum,    swylce þær fife wæron 

uppe on þam eaxlegespanne.    Beheoldon þær engel dryhtnes ealle, 
fægere þurh forðgesceaft.    Ne wæs ðær huru fracodes gealga, 

ac hine þær beheoldon    halige gastas, 

men ofer moldan,    ond eall þeos mære gesceaft. 

Syllic wæs se sigebeam,    ond ic synnum fah, 

forwunded mid wommum.    Geseah ic wuldres treow, 
wædum geweorðode,    wynnum scinan, 

gegyred mid golde;    gimmas hæfdon 

bewrigene weorðlice   wealdendes treow. 

Hwæðre ic þurh þæt gold    ongytan meahte 

earmra ærgewin,    þæt hit ærest ongan 
swætan on þa swiðran healfe.    Eall ic wæs mid sorgum gedrefed, 

forht ic wæs for þære fægran gesyhðe.    Geseah ic þæt fuse beacen 

wendan wædum ond bleom;    hwilum hit wæs mid wætan bestemed, 

beswyled mid swates gange,    hwilum mid since gegyrwed. 

Hwæðre ic þær licgende    lange hwile 
beheold hreowcearig    hælendes treow, 

oððæt ic gehyrde    þæt hit hleoðrode. 

Ongan þa word sprecan    wudu selesta: 

"þæt wæs geara iu,    (ic þæt gyta geman), 

þæt ic wæs aheawen    holtes on ende, 
astyred of stefne minum.    Genaman me ðær strange feondas, 

geworhton him þær to wæfersyne,    heton me heora wergas hebban. 

Bæron me ðær beornas on eaxlum,    oððæt hie me on beorg asetton, 

gefæstnodon me þær feondas genoge.    Geseah ic þa frean mancynnes 

efstan elne mycle    þæt he me wolde on gestigan.
þær ic þa ne dorste    ofer dryhtnes word 

bugan oððe berstan,    þa ic bifian geseah 

eorðan sceatas.    Ealle ic mihte 

feondas gefyllan,    hwæðre ic fæste stod. 

Ongyrede hine þa geong hæleð,    (þæt wæs god ælmihtig), 
strang ond stiðmod.    Gestah he on gealgan heanne, 

modig on manigra gesyhðe,    þa he wolde mancyn lysan. 

Bifode ic þa me se beorn ymbclypte.    Ne dorste ic hwæðre bugan to eorðan, 

feallan to foldan sceatum,    ac ic sceolde fæste standan. 

Rod wæs ic aræred.    Ahof ic ricne cyning, 
heofona hlaford,    hyldan me ne dorste. 

þurhdrifan hi me mid deorcan næglum.    On me syndon þa dolg gesiene, 

opene inwidhlemmas.    Ne dorste ic hira nænigum sceððan. 

Bysmeredon hie unc butu ætgædere.    Eall ic wæs mid blode bestemed, 

begoten of þæs guman sidan,    siððan he hæfde his gast onsended. 
Feala ic on þam beorge    gebiden hæbbe 

wraðra wyrda.    Geseah ic weruda god 

þearle þenian.    þystro hæfdon 

bewrigen mid wolcnum     wealdendes hræw, 

scirne sciman,    sceadu forðeode, 
wann under wolcnum.    Weop eal gesceaft, 

cwiðdon cyninges fyll.    Crist wæs on rode. 

Hwæðere þær fuse    feorran cwoman 

to þam æðelinge.    Ic þæt eall beheold. 

Sare ic wæs mid sorgum gedrefed,    hnag ic hwæðre þam secgum to handa, 
eaðmod elne mycle.    Genamon hie þær ælmihtigne god, 

ahofon hine of ðam hefian wite.    Forleton me þa hilderincas 

standan steame bedrifenne;    eall ic wæs mid strælum forwundod. 

Aledon hie ðær limwerigne,    gestodon him æt his lices heafdum, 

beheoldon hie ðær heofenes dryhten,    ond he hine ðær hwile reste, 
meðe æfter ðam miclan gewinne.    Ongunnon him þa moldern wyrcan 

beornas on banan gesyhðe;    curfon hie ðæt of beorhtan stane, 

gesetton hie ðæron sigora wealdend.    Ongunnon him þa sorhleoð galan 

earme on þa æfentide,    þa hie woldon eft siðian, 

meðe fram þam mæran þeodne.    Reste he ðær mæte weorode. 
Hwæðere we ðær greotende    gode hwile 

stodon on staðole,    syððan stefn up gewat 

hilderinca.    Hræw colode, 

fæger feorgbold.    þa us man fyllan ongan 

ealle to eorðan.   þæt wæs egeslic wyrd! 
Bedealf us man on deopan seaþe.   Hwæðre me þær dryhtnes þegnas, 

freondas gefrunon,    
     
ond gyredon me    golde ond seolfre. 

Nu ðu miht gehyran,    hæleð min se leofa, 

þæt ic bealuwara weorc    gebiden hæbbe, 
sarra sorga.    Is nu sæl cumen 

þæt me weorðiað    wide ond side 

menn ofer moldan,    ond eall þeos mære gesceaft, 

gebiddaþ him to þyssum beacne.    On me bearn godes 

þrowode hwile.    Forþan ic þrymfæst nu 
hlifige under heofenum,    ond ic hælan mæg 

æghwylcne anra,    þara þe him bið egesa to me. 

Iu ic wæs geworden    wita heardost, 

leodum laðost,    ærþan ic him lifes weg 

rihtne gerymde,    reordberendum. 
Hwæt, me þa geweorðode    wuldres ealdor 

ofer holmwudu,    heofonrices weard! 

Swylce swa he his modor eac,    Marian sylfe, 

ælmihtig god    for ealle menn 

geweorðode    ofer eall wifa cynn. 
Nu ic þe hate,    hæleð min se leofa, 

þæt ðu þas gesyhðe    secge mannum, 

onwreoh wordum    þæt hit is wuldres beam, 

se ðe ælmihtig god    on þrowode 

for mancynnes    manegum synnum 
ond Adomes    ealdgewyrhtum. 

Deað he þær byrigde,    hwæðere eft dryhten aras
 
mid his miclan mihte    mannum to helpe. 

He ða on heofenas astag.    Hider eft fundaþ 

on þysne middangeard    mancynn secan 
on domdæge    dryhten sylfa, 

ælmihtig god,    ond his englas mid, 

þæt he þonne wile deman,    se ah domes geweald, 

anra gehwylcum    swa he him ærur her 

on þyssum lænum    life geearnaþ. 
Ne mæg þær ænig    unforht wesan 

for þam worde    þe se wealdend cwyð. 

Frineð he for þære mænige    hwær se man sie, 

se ðe for dryhtnes naman    deaðes wolde 

biteres onbyrigan,    swa he ær on ðam beame dyde. 
Ac hie þonne forhtiað,    ond fea þencaþ 

hwæt hie to Criste    cweðan onginnen. 

Ne þearf ðær þonne ænig    anforht wesan 

þe him ær in breostum bereð    beacna selest, 

ac ðurh ða rode sceal    rice gesecan 
of eorðwege    æghwylc sawl, 

seo þe mid wealdende    wunian þenceð." 

Gebæd ic me þa to þan beame    bliðe mode, 

elne mycle,    þær ic ana wæs 

mæte werede.    Wæs modsefa 
afysed on forðwege,    feala ealra gebad 

langunghwila.    Is me nu lifes hyht 

þæt ic þone sigebeam    secan mote 

ana oftor    þonne ealle men, 

well weorþian.    Me is willa to ðam 
mycel on mode,    ond min mundbyrd is 

geriht to þære rode.    Nah ic ricra feala 

freonda on foldan,    ac hie forð heonon 

gewiton of worulde dreamum,    sohton him wuldres cyning, 

lifiaþ nu on heofenum    mid heahfædere, 
wuniaþ on wuldre,    ond ic wene me 

daga gehwylce    hwænne me dryhtnes rod, 

þe ic her on eorðan    ær sceawode, 

on þysson lænan    life gefetige 

ond me þonne gebringe    þær is blis mycel, 
dream on heofonum,    þær is dryhtnes folc 

geseted to symle,    þær is singal blis, 

ond me þonne asette    þær ic syþþan mot 

wunian on wuldre,    well mid þam halgum 

dreames brucan.    Si me dryhten freond, 
se ðe her on eorþan    ær þrowode 

on þam gealgtreowe    for guman synnum. 

He us onlysde    ond us lif forgeaf, 

heofonlicne ham.    Hiht wæs geniwad 

mid bledum ond mid blisse    þam þe þær bryne þolodan. 
Se sunu wæs sigorfæst    on þam siðfate, 

mihtig ond spedig,    þa he mid manigeo com, 

gasta weorode,    on godes rice, 

anwealda ælmihtig,    englum to blisse 

ond eallum ðam halgum    þam þe on heofonum ær 
wunedon on wuldre,    þa heora wealdend cwom, 

ælmihtig god,    þær his eðel wæs.
This entry was posted in TRANSLATIONS and tagged . Bookmark the permalink.

Related work:

  • No Related Posts Found

Comments are closed.